„Zachęty” czyli nowa forma wsparcia produkcji audiowizualnej

Od 11 lutego 2019 roku obok dotychczasowego dofinansowania Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przyznawanego na podstawie programów operacyjnych PISF, pojawia się nowa forma wsparcia mająca przyczynić się do dynamicznego rozwoju polskiego sektora produkcji audiowizualnej, wszystko za sprawą nowej ustawy z dnia 9 listopada 2018 roku o finansowym wspieraniu produkcji audiowizualnej, potocznie określana mianem „ustawy o zachętach”.

Nowa forma wsparcia i jej ostateczny kształt przyjęty w ustawie jest w branży filmowej oceniany pozytywnie, w szczególności ze względu na maksymalne uproszczenie procedur, automatyzm kwalifikacji i związaną z nim transparentność przyznawanego wsparcia.

Czym są „zachęty”?

„Zachęty” to nic innego jak nowa forma wsparcia finansowego stanowiącego pomoc publiczną, przyznawanego na zasadzie refinansowania poniesionych kosztów.

„Zachęty” udzielane są przedsiębiorcom w formie dofinansowania na pokrycie części tzw. polskich kosztów kwalifikowalnych związanych z produkcją audiowizualną albo świadczeniem usługi na rzecz produkcji audiowizualnej, czyli usługi świadczonej na rzecz producenta lub koproducenta utworu audiowizualnego dla celów produkcji audiowizualnej. Poprzez „polskie koszty kwalifikowalne” należy rozumieć koszty poniesione na terytorium RP, jeżeli są objęte obowiązkiem podatkowym oraz mieszczą się w katalogu przewidzianym w Rozporządzeniu Komisji UE nr 54 ust. 5. Mogą to być m.in. koszty: przygotowania do produkcji powstałe w ramach poszukiwania pozastudyjnych lokalizacji produkcji, realizacji produkcji, scenografii i kostiumów, pozyskania sprzętu technicznego, podróży, zakwaterowania i wyżywienia, montażu i postprodukcji, produkcji animacji i efektów specjalnych, wynagrodzenia członków ekipy, praw i licencji do muzyki i materiałów archiwalnych oraz produkcji formatów umożliwiających dostęp do utworu osobom niepełnosprawnym.

W odróżnieniu od dofinansowania przewidzianego w ustawie z dnia 30 czerwca 2005 roku o kinematografii, tj. tzw. dotacji PISF, co do zasady przewidzianego dla wsparcia tzw. przedsięwzięć filmowych, wsparcie przewidziane w ustawie o zachętach może zostać przyznane również dla innych form działalności w sektorze produkcji audiowizualnej, w tym dla produkcji seriali. W przeciwieństwie do dotacji PISF, udzielane wsparcie nie jest bowiem zależne od przeznaczenia produkowanego utworu do eksploatacji kinowej jako pierwszego pola eksploatacji. Oznacza to, że przedmiotem wsparcia mogą być także produkcje utworów, które nigdy nie ukażą się w kinie, a przeznaczonych wyłącznie do dystrybucji w telewizji lub w serwisach VoD. Jest to także szansa dla producentów animacji oraz producentów seriali.

Z możliwości otrzymania wsparcia wyłączona jest produkcja utworów audiowizualnych:

• o charakterze reklamowym;
• powstałych w wyniku rejestracji: wykonań utworów słownych, słowno-muzycznych, muzycznych lub pantomimicznych, zdarzeń z życia politycznego, społecznego, kulturalnego, religijnego, gospodarczego, sportowego lub prywatnego, a także treści pornograficznych;
• sporządzanych na potrzeby nauki, nauczania, techniki, promocji, informacji lub instruktażu;
• sporządzanych na użytek wewnętrzny kościołów i innych związków wyznaniowych.

Kto się może starać o zachęty?

O przyznanie wsparcia ubiegać się mogą przedsiębiorcy będący producentami lub koproducentami utworu audiowizualnego, bądź też świadczący usługę na rzecz produkcji audiowizualnej, mający siedzibę na terytorium RP, przy czym na rzecz ostatniej z ww. kategorii podmiotów wsparcie może zostać przyznane wyłącznie w sytuacji, gdy ani producent, ani żaden z koproducentów utworu audiowizualnego nie mają siedziby na terytorium RP. Przedsiębiorcy zagraniczni, posiadający siedzibę w innym Państwie Członkowskim UE lub Państwie Członkowskim EFTA, mogą ubiegać się o wsparcie w sytuacji, gdy przedmiotem wsparcia jest utwór audiowizualny produkowany przez polski oddział tego przedsiębiorcy.

O wsparcie nie mogą ubiegać się m.in. przedsiębiorcy posiadający zaległości z tytułu należności publicznoprawnych lub przedsiębiorcy będący podmiotami rozprowadzającymi programy drogą kablową, satelitarną lub za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Wysokość „zachęt”

Na wsparcie co rok z budżetu państwa przeznaczonych ma zostać maksymalnie 200 mln PLN, co jest uważane za kwotę zapewniającą wysoką konkurencyjność polskiego sektora na tle poziomu wsparcia zapewnianego przez inne kraje europejskie.

Ustawa gwarantuje ponadto, że co najmniej 10% ogólnej kwoty przewidzianego na dany rok dofinansowania ma zostać przyznane na produkcję filmów i seriali animowanych. Na jedną produkcję możliwe jest uzyskanie dofinansowania wyłącznie jeden raz; w przypadku serialu, dofinansowanie może zostać przyznane jednokrotnie, osobno na każdy sezon serialu.

Na produkcję danego utworu audiowizualnego może zostać przyznane nie więcej niż 15 mln PLN, przy czym kwota ta, poza szczególnymi przypadkami przewidzianymi w ustawie, wraz z innymi źródłami pomocy publicznej (np. wraz z tzw. dotacją PISF) nie może przekraczać 50% całości kosztów produkcji utworu. „Zachęty” przyznaje się w wysokości 30% polskich kosztów kwalifikowalnych, przy czym koszty stanowiące podstawę naliczenia wsparcia nie mogą przekroczyć 80% całkowitych kosztów produkcji audiowizualnej.

Łączna wysokość wsparcia finansowego, jaka może zostać przyznana jednemu przedsiębiorcy w danym roku kalendarzowym, nie może przekraczać 20 mln PLN.

Zadania związane ze wsparciem finansowym, w tym jego przyznawanie, rozliczanie oraz prowadzenie stosownych analiz i rejestrów, wykonuje Polski Instytut Sztuki Filmowej.

Udzielenie wsparcia finansowego odbywa się na podstawie wniosku złożonego przez przedsiębiorcę. Wniosek złożyć można nie wcześniej niż 6 miesięcy i nie później niż 2 miesiące przed rozpoczęciem prac, które mają być objęte wsparciem finansowym; do zwrotu kosztów kwalifikować się mogą wyłącznie wydatki poniesione po złożeniu wniosku. Wzór wniosku oraz opis procedury publikowane są na stronie podmiotowej PISF w Biuletynie Informacji Publicznej.

Warunkiem złożenia wniosku jest wykazanie przez wnioskującego przedsiębiorcę, że w dniu złożenia wniosku dysponuje on środkami wystarczającymi na pokrycie 75% kosztów prac, które mają być objęte wsparciem finansowym. Należy bowiem wyjaśnić, że wsparcie finansowe na podstawie ustawy o zachętach ma formę refinansowania poniesionych wydatków.

Ustawa wymienia szereg dokumentów mających stanowić załączniki do wniosku. Jednym z nich jest tzw. test kwalifikacyjny wypełniany przez wnioskodawcę, którego celem jest dokonanie oceny produkcji m.in. pod kątem kryteriów:

• wykorzystania polskiego lub europejskiego dorobku kulturowego;
• lokalizacji akcji na terytorium RP;
• prowadzenia produkcji na terytorium RP;
• zapewnienia w produkcji udziału polskich pracowników, współpracowników lub podmiotów świadczących usługi na rzecz produkcji audiowizualnej;
• zapewnienia udziału polskiej infrastruktury filmowej,

czyli kryteriów korespondujących z celem zachęt, tj. szeroko pojętym rozwojem sektora polskiej produkcji audiowizualnej. Warunkiem niezbędnym do uzyskania finansowania jest uzyskanie przez dany wniosek co najmniej 51% punktów możliwych do uzyskania w teście kwalifikacyjnym.

Wniosek o udzielenie wsparcia powinien zostać rozpatrzony przez PISF wciągu 28 dni kalendarzowych. Wnioski rozpatrywane są w kolejności ich złożenia; wsparcie udzielane jest zatem zgodnie z zasadą „kro pierwszy ten lepszy”, aż do wyczerpania rocznego limitu wsparcia przewidzianego na dany rok kalendarzowy.

W terminie kolejnych 28 dni kalendarzowych, wnioskodawca, którego wniosek został rozpatrzony pozytywnie zawiera z PISF stosowną umowę o wsparcie finansowe, określającą szczegóły dofinansowywanej produkcji oraz udzielanego dofinansowania. Samo podpisanie umowy nie jest jednak równoznaczne z możliwością rozdysponowania przyznanego wsparcia przez przedsiębiorcę-beneficjenta. Środki przyznane zgodnie z umową zostają wypłacone przez PISF na bankowy rachunek powierniczy. W celu podjęcia środków natomiast, przedsiębiorca – już po przeprowadzeniu prac objętych dofinansowaniem – ma obowiązek przekazać PISF szczegółowy raport zawierający m.in. szczegółowy wykaz poniesionych kosztów wraz z dokumentacją, potwierdzającą wydatkowanie środków zgodnie z zawartą umową. Podjęcie środków z rachunku powierniczego może nastąpić dopiero po pozytywnej weryfikacji raportu przez PISF, co powinno nastąpić w terminie 90 dni od otrzymania raportu.

PISF uprawniony jest do przeprowadzenia szczegółowej kontroli przedsiębiorcy-beneficjenta, w celu sprawdzenia terminowości prowadzenia prac objętych wsparciem finansowym lub – po zakończeniu procesu produkcji – rzetelności złożonego raportu i załączonej do niego dokumentacji.

Grafika: PISF