PRAWO W DOBIE KRYZYSU – CZĘŚĆ 3 – Zawieszenie terminów sądowych i procesowych

Zgodnie z art. 15zzs ust. 1 specustawy ws. szczególnych rozwiązań związanych z koronawirusem, w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID nie rozpoczyna się bieg terminów procesowych i sądowych a rozpoczęty bieg terminów ulega zawieszeniu na ten okres.

Dotyczy to zawieszenia terminów w:

• postępowaniach sądowych, w tym sądowoadministracyjnych;
• postępowaniach egzekucyjnych;
• postępowaniach karnych, postępowaniach karno-skarbowych, w sprawach o wykroczenia;
• postępowaniach administracyjnych;
• postępowaniach na podstawie Ordynacji podatkowej;
• kontrolach celno-skarbowych;
• innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw.

Stan zagrożenia epidemicznego został wprowadzony 14 marca 2020 i obowiązywał do 20 marca 2020, kiedy to został zastąpiony stanem epidemii. Jednakże omawiana ustawa weszła w życie w dniu 31 marca 2020 i zastosowanie znajdzie w tym przypadku zasada lex retro non agit. Terminy podlegające zawieszeniu przestaną więc biec od dnia 31 marca 2020.

Skutki zawieszenia terminów procesowych i sądowych

Zawieszenie terminów procesowych może w wielu przypadkach okazać się korzystne. Czynności procesowe, których dokonano w okresie zawieszenia ze względu na zagrożenie epidemiczne lub stan epidemii w wyżej wymienionych postępowaniach i kontrolach, są skuteczne i nie zachodzi potrzeba ponownego ich dokonywania po zakończeniu epidemii. Skuteczność tych czynności jest jednak „zawieszona” w czasie, aż do tego momentu.

Stan zawieszenia może jednak rodzić pewne zagrożenia – wciąż biegną, wszakże terminy materialnoprawne!

Aby uchronić się przed tymi negatywnymi skutkami upływu, należy doprowadzić do ich przerwania poprzez podjęcie odpowiedniej czynności procesowej (np. poprzez wniesienie pozwu, zawezwania do próby ugodowej lub wszczęcie mediacji). 

Jakie terminy nie ulegają zawieszeniu?

Przykładowe roszczenia i uprawnienia, których dochodzenie lub wykonanie ograniczone zostało niebezpiecznie krótkim terminem materialnoprawny, biegnącym mimo trwania stanu epidemii:

1. terminy prekluzyjne (powodujące wygaśnięcie roszczenia lub uprawnienia), np.:

• uchylenie się od skutków oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu/podstępu/groźny – 1 rok;
• roszczenie o ochronę posiadania –1 rok;
• roszczenie o wstrzymanie budowy, która mogłaby zagrozić posiadaniu nieruchomości – 1 miesiąc od rozpoczęcia budow

2. terminy przedawnienia, np.

• roszczenie o usunięcie wady rzeczy sprzedanej – 1 rok;
• roszczenie zwrotne sprzedawcy odpowiedzialnego z tytułu rękojmi za wady – 6 miesięcy;
• roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez najemcę – 1 rok;
• roszczenie z umowy spedycji i umowy przewozu – 1 rok;
• roszczenia między spedytorami –6 miesięcy.

Wyjątki przewidziane w ustawie

Powołany przepis znajdzie zastosowanie we wszystkich toczących się sprawach, zarówno w sprawach wszczętych przed wejściem w życie przepisu, jak i w sprawach wszczętych później. Ustawodawca przewidział jednak kilka wyjątków. Zawieszenie terminów procesowych i sądowych nie dotyczy:

• terminów w rozpoznawanych przez sądy sprawach pilnych wskazanych w art. 14a ust. 4 i 5 specustawy., np.:
  • w przedmiocie wniosków o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania;
  • w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
  • odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką;
  • dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich;
  • wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich;
  • w przedmiocie regulacji Ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób;
• terminów w sprawach wyboru lub powołania organów, których kadencje są określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;
• terminów wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego;
• terminów w sprawach wniosków i pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego;
• następujących terminów w postępowanie administracyjne:
  • bieg terminu na milczące załatwienie sprawy,
  • bieg terminu na wyrażenie przez organ stanowiska albo wydanie interpretacji indywidualnej (z wyjątkiem interpretacji indywidualnej w rozumieniu Ordynacji podatkowej)
  • bieg terminu w innej sprawie, w której brak wyrażenia przez organ sprzeciwu, wydania decyzji, postanowienia albo innego rozstrzygnięcia uprawnia stronę lub uczestnika postępowania do podjęcia działania, dokonania czynności albo wpływa na zakres praw i obowiązków strony lub uczestnika postępowania
  • terminów niektórych postępowań na gruncie Prawa zamówień publicznych.

Ponadto, pomimo zawieszenia terminów, strona, uczestnik postępowania, kontrolowany i ich kontrahent oraz organ, do którego zwrócono się o zajęcie stanowiska w trybie art. 106 Kodeksu Postępowania Administracyjnego są obowiązani, na żądanie organu, sądu lub podmiotu, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, w wyznaczonym przez nich terminie, do dokonania czynności określonej w tym żądaniu, jeżeli:

• wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego – w przypadkach, o których mowa w 15zzs ust. 1 pkt 4 i 7- 9 specustawy;;
• niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną – w przypadkach, o których mowa w 15zzs ust. 1 pkt 1-3, 5, 6 i 10 specustawy.