Nowe terminy przedawnienia roszczeń

9 lipca 2018 został zmieniony podstawowy okres przedawnienia, dotychczas wynoszący 10 lat, został skrócony do 6 lat. Utrzymano natomiast 3-letni okres przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z działalnością gospodarczą; nie zmieniły się również pozostałe okresy przedawnienia, określone w przepisach szczególnych kodeksu cywilnego.

Wprowadzono również modyfikację sposobu obliczania terminu przedawnienia. Według nowych przepisów, koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Sposób obliczania terminu przedawnienia dotyczy więc nie tylko skróconego, podstawowego okresu.

Dla konsumentów bardzo istotne jest również wprowadzenie § 2¹ do art. 117 kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego treścią, po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Na sądy został więc nałożony obowiązek badania z urzędu, czy roszczenie dochodzone przeciwko konsumentowi nie uległo przedawnieniu. W poprzednim stanie prawnym takie badanie miało miejsce jedynie, jeżeli druga strona podniosła przed sądem odpowiedni zarzut.

Jednocześnie ustawodawca wprowadził do kodeksu cywilnego art. 117¹, na mocy którego sąd – w wyjątkowych przypadkach, jeżeli wymagają tego względy słuszności – może nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi.

W praktyce istotne znaczenie mają przepisy przejściowe. Jeżeli według nowej regulacji termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, rozpoczęcie biegu terminu należy liczyć od 9 lipca 2018, tj. od dnia wejścia w życie nowych przepisów.

Jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem 9 lipca 2018, nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Do roszczeń przysługujących konsumentowi, które powstały przed 9 lipca 2018 i w tej dacie nie były jeszcze przedawnione, stosuje się przepisy w brzmieniu sprzed zmiany. Zasada ta dotyczy jednak jedynie roszczeń, do których zastosowanie miał podstawowy, 10-letni okres przedawnienia lub okres 3-letni, w odniesieniu do roszczeń o świadczenia okresowe. W konsekwencji zasada ta nie dotyczy roszczeń, których termin przedawnienia jest uregulowany w przepisach szczególnych.

Do przedawnionych roszczeń przysługujących przeciwko konsumentowi, zastosowanie ma nowa zasada, zgodnie z którą nie można domagać się zaspokojenia takiego roszczenia, a sąd z urzędu musi zbadać, czy nie jest ono przedawnione.

Ww. zmiany wprowadzono ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104), która wprowadza pewne zmiany również w innych aktach prawnych, m.in. w kodeksie postępowania cywilnego, do którego wprowadzono obowiązek oznaczenia w treści pozwu daty wymagalności dochodzonego roszczenia. Warto pamiętać o nowym obowiązku, gdyż w razie jego niedopełnienia, pozew nie będzie mógł otrzymać prawidłowego biegu, a przewodniczący składu orzekającego wezwie do uzupełnienia ww. braku formalnego w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania w tym przedmiocie.

Autor: Tomasz Ogórek