Koszty uzyskania przychodu w 2018 roku

Od 1 stycznia 2018 roku istotnie zmieniono zasady korzystania przez twórców ze zryczałtowanych 50% kosztów uzyskania przychodów. Co prawda podwojono limit kosztów, do poziomu którego stosuje się preferencyjną stawkę, skorzysta z niej jednak o wiele mniej osób niż dotychczas. Do końca 2017 roku stosowano zasadę, że każdy przychód z tytułu korzystania czy przeniesienia praw autorskich lub praw artystów wykonawców był rozliczany wg preferencyjnej stawki. O zakwalifikowaniu danego przychodu do preferencyjnej stawki kosztów uzyskania przychodu decydowało więc, czy danego rodzaju przychód związany był z korzystaniem lub przeniesieniem praw autorskich lub praw artystów wykonawców zgodnie z definicjami wynikającymi z ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych nie zawiera zamkniętego katalogu rodzajów działalności, w ramach których mogą powstawać utwory w rozumieniu prawa autorskiego. W konsekwencji każdy przejaw oryginalnej, twórczej działalności człowieka chroniony jest prawami autorskimi, a przychody związane z wykonywaniem takiej działalności umożliwiały korzystanie z 50% kosztów uzyskania przychodu.

Po nowelizacji, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2018 roku, tylko enumeratywnie wymienione rodzaje działalności umożliwiają korzystanie z 50% kosztów uzyskania przychodu. Wraz z wejściem w życie ww. ustawy nowelizacyjnej, z możliwości tej mogły korzystać tylko osoby osiągające przychodów z działalności:

1. twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, urbanistyki, literatury pięknej, sztuk plastycznych, muzyki, fotografiki, twórczości audiowizualnej, programów komputerowych, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
2. badawczo-rozwojowej oraz naukowo-dydaktycznej;
3. artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej i estradowej, reżyserii teatralnej i estradowej, sztuki tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki, instrumentalistyki, kostiumografii, scenografii;
4. w dziedzinie produkcji audiowizualnej reżyserów, scenarzystów, operatorów obrazu i dźwięku, montażystów, kaskaderów;
5. publicystycznej.

Ustawodawca stosunkowo szybko wyszedł naprzeciw krytycznym uwagom kierowanym przez różnorodne środowiska pod adresem ww. zmiany. Mocą kolejnej ustawy nowelizującej, która weszła w życie w dniu 19 lipca 2018 roku, powyższy katalog uległ modyfikacjom. Od tego dnia, do stosowania z 50% stawki kosztów uzyskania przychodów uprawnia osiąganie przychodów z tytułu:

1. działalności twórczej w zakresie architektury, architektury wnętrz, architektury krajobrazu, inżynierii budowlanej, urbanistyki, literatury, sztuk plastycznych, wzornictwa przemysłowego, muzyki, fotografiki, twórczości audialnej i audiowizualnej, programów komputerowych, gier komputerowych, teatru, kostiumografii, scenografii, reżyserii, choreografii, lutnictwa artystycznego, sztuki ludowej oraz dziennikarstwa;
2. działalności artystycznej w dziedzinie sztuki aktorskiej, estradowej, tanecznej i cyrkowej oraz w dziedzinie dyrygentury, wokalistyki i instrumentalistyki;
3. produkcji audialnej i audiowizualnej;
4. działalności publicystycznej;
5. działalności muzealniczej w dziedzinie wystawienniczej, naukowej, popularyzatorskiej, edukacyjnej oraz wydawniczej;
6. działalności konserwatorskiej;
7. prawa zależnego, o którym mowa w art. 2 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 1191), do opracowania cudzego utworu w postaci tłumaczenia;
8. działalności badawczo-rozwojowej, naukowo-dydaktycznej, naukowej oraz prowadzonej w uczelni działalności dydaktycznej.

(art. 22 ust. 9b ustawy o podatku dochodowy od osób fizycznych).

To oznacza, że przychód osiągany chociażby z działalności twórczej i oryginalnej, której efekty chronione są prawami autorskimi, nie będzie objęty preferencyjną stawką, jeśli działalność ta nie będzie mieścić się w ww. kategoriach. Przykładowo – specjaliści, którzy dotychczas na podstawie umów o dzieło dostarczali kontrahentom różnego rodzaju opracowania, raporty, prezentacje itp., które niewątpliwie mogą być utworami w rozumieniu prawa autorskiego, od początku 2018 roku utracą możliwość rozliczania kosztów uzyskania przychodu z takiej działalności z zastosowaniem 50% kosztów uzyskania przychodu.